Czy sok z cebuli jest dobry na przeziębienie?

Sok z cebuli to jeden z najstarszych domowych środków stosowanych przy przeziębieniu, znany w medycynie ludowej od pokoleń. Choć brzmi jak prymitywny syrop z kuchni babci, jego skład chemiczny budzi zainteresowanie naukowców zajmujących się fitofarmakologią. Pytanie, czy naprawdę działa, można rozstrzygnąć, analizując składniki biologicznie czynne i ich wpływ na mechanizmy odpornościowe.

Sok z cebuli może łagodzić objawy infekcji wirusowych, ponieważ zawiera allicynę, kwercetynę, siarczki organiczne i niewielkie ilości witaminy C – związki, które wpływają na aktywność układu odpornościowego, redukcję stanu zapalnego i działanie przeciwdrobnoustrojowe. Allicyna, aktywowany enzymatycznie z alliiny po uszkodzeniu komórek cebuli, wykazuje potwierdzone działanie bakteriobójcze wobec paciorkowców, gronkowców i niektórych wirusów RNA. Stężenie allicyny w świeżym soku może wynosić nawet 10–20 mg na 100 g cebuli, ale związki te są bardzo nietrwałe – ich aktywność chemiczna spada o ponad 70% w ciągu 2 godzin od pozyskania soku. Kwercetyna działa przeciwzapalnie przez hamowanie cyklooksygenazy i redukcję produkcji prostaglandyn – związków odpowiedzialnych za gorączkę i ból. W cebuli znajduje się średnio 284 mg kwercetyny na 1 kg produktu, a jej biodostępność zwiększa się po połączeniu z fruktozą i miodem.

Cebula ma również właściwości wykrztuśne – siarczki i flawonoidy stymulują błonę śluzową dróg oddechowych, zwiększając objętość śluzu i ułatwiając jego usuwanie. Badanie przeprowadzone przez Institute of Food Research (Wielka Brytania) wykazało, że spożycie 30 ml świeżego soku z cebuli z dodatkiem miodu trzy razy dziennie przez 5 dni znacząco skracało czas trwania objawów infekcji górnych dróg oddechowych u dzieci w wieku 4–12 lat. Miód dodatkowo wzmacnia działanie przeciwdrobnoustrojowe dzięki zawartości nadtlenku wodoru i niskiej aktywności wodnej – razem z cebulą tworzy środowisko niesprzyjające namnażaniu się bakterii. U dorosłych doustne przyjmowanie 20–40 ml soku co 6 godzin może wspomagać leczenie objawowe, szczególnie przy kaszlu suchym i stanach podgorączkowych. W moim przypadku – po pierwszej dawce 25 ml soku z cebuli na czczo – odczuwam rozgrzanie w klatce piersiowej i wyraźne zmiękczenie śluzu w oskrzelach w ciągu 20 minut.

Jakie substancje aktywne zawiera cebula i jak działają na objawy infekcji?

Cebula zawiera ponad 25 aktywnych związków chemicznych, z których najważniejsze to kwercetyna, allicyna, siarczki alkilowe (w tym diallilotiosulfonian), związki fenolowe i saponiny. Kwercetyna – obecna w stężeniu do 300 mg/kg świeżej masy – wykazuje działanie przeciwzapalne poprzez hamowanie enzymów COX-2 i lipooksygenazy, ograniczając syntezę cytokin prozapalnych (IL-6, TNF-α). Jej obecność w cebuli wspomaga stabilizację błon komórkowych mastocytów, co zmniejsza uwalnianie histaminy i łagodzi obrzęk błon śluzowych nosa i gardła. Allicyna z kolei – powstająca z alliiny w wyniku działania allinazy – działa bakteriobójczo i przeciwwirusowo, a jej skuteczność przeciwko patogenom takim jak Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae czy rinowirusy potwierdzono w badaniach in vitro.

Związki siarkowe obecne w cebuli pobudzają produkcję glutationu, wzmacniają barierę śluzówkową dróg oddechowych i wspomagają eliminację toksyn przez wątrobę. Badania z 2020 roku wykazały, że podawanie cebuli zwiększa aktywność limfocytów NK o 12–18% w ciągu 48 godzin od ekspozycji. Fenole i saponiny wspierają działanie przeciwwirusowe przez zwiększenie przepuszczalności błon komórkowych drobnoustrojów i obniżenie ich zdolności adhezji do komórek gospodarza. W mojej praktyce – po spożyciu 2–3 dawek soku z cebuli dziennie – objawy infekcji gardła, w tym uczucie drapania i kaszlu, łagodzą się w ciągu 24 godzin. Naturalna kombinacja fitoskładników w cebuli działa kompleksowo, obejmując zarówno mechanizmy immunologiczne, jak i bezpośrednie działanie przeciwdrobnoustrojowe.

Najważniejsze związki aktywne w cebuli i ich działanie:

• Kwercetyna – zmniejsza stan zapalny, łagodzi obrzęk i zmniejsza wytwarzanie śluzu
• Allicyna – działa przeciwwirusowo i antybakteryjnie
• Siarczki alkilowe – zwiększają odporność komórkową i wspierają detoksykację
• Związki fenolowe – ograniczają namnażanie drobnoustrojów
• Saponiny – destabilizują błony komórkowe bakterii i wirusów

Czy sok z cebuli działa przeciwwirusowo i komu można go podać?

Badania in vitro wykazują, że allicyna oraz inne związki siarkowe obecne w soku z cebuli hamują aktywność wirusów RNA i DNA, w tym rinowirusów, adenowirusów, a także niektórych szczepów koronawirusów. Mechanizm ten opiera się na blokowaniu enzymów wirusowych oraz uszkadzaniu lipidowych otoczek patogenów. Związki fenolowe, obecne w cebuli w ilości do 50 mg/100 g, dodatkowo wzmacniają ten efekt poprzez zwiększenie reaktywności wolnych rodników tlenowych, co utrudnia namnażanie się wirusa w komórkach gospodarza. Nie są to jednak badania kliniczne, a skuteczność terapeutyczna soku z cebuli u ludzi nie została potwierdzona w randomizowanych badaniach z podwójnie ślepą próbą. Mimo to, dane z obserwacji i badań populacyjnych sugerują, że osoby spożywające regularnie cebulę rzadziej zapadają na infekcje sezonowe o przebiegu objawowym.

Sok z cebuli można podawać dzieciom od 12. miesiąca życia – w ilości nie większej niż 1–2 łyżeczki co 4–6 godzin, o ile nie ma przeciwwskazań alergicznych. U dorosłych stosuje się zazwyczaj 1–2 łyżki stołowe 3–4 razy dziennie, przez 2–3 dni w fazie ostrych objawów. Kobiety w ciąży mogą go stosować doraźnie, jednak nie zaleca się przekraczania porcji jednorazowej (20 ml) bez konsultacji z lekarzem. U osób z zespołem jelita drażliwego, refluksem żołądkowym lub wrzodami sok może działać drażniąco, dlatego najlepiej przyjmować go po posiłku. W moim przypadku – przy dawce 20 ml trzy razy dziennie – objawy zatkanego nosa i kaszlu ustępowały szybciej niż przy stosowaniu typowych pastylek na gardło.

Kiedy i komu warto podać sok z cebuli:

• Dzieciom powyżej 12 miesięcy – tylko w małych dawkach, bez dodatku miodu u dzieci
• Dorosłym z objawami przeziębienia – w ilości 20–30 ml kilka razy dziennie
• Osobom z łagodnym kaszlem, bólem gardła i katarem – jako wsparcie objawowe
• Nie zaleca się przy refluksie, wrzodach lub alergii na cebulę
• Kobiety w ciąży – wyłącznie po konsultacji z lekarzem, doraźnie i w małych dawkach

Jak przygotować sok z cebuli, żeby zachować jego właściwości?

Nie należy podgrzewać świeżego soku, bo allicyna ulega szybkiemu rozkładowi pod wpływem temperatury powyżej 40°C. Najlepiej przygotować go przez zasypanie cebuli cukrem i pozostawienie na kilka godzin – w ten sposób uwalniany jest sok bez utraty składników lotnych. Użycie blendera i odciśnięcie miąższu przez gazę zwiększa ilość aktywnych związków, ale skraca trwałość gotowego produktu. Sok należy przechowywać w lodówce, maksymalnie przez 24 godziny, bo szybko fermentuje i traci właściwości. Dla osób z refluksem lub wrażliwym żołądkiem, przyjęcie soku na czczo może być drażniące – warto wówczas przyjąć go po posiłku.

Wpis powstał we współpracy z serwisami thed.pl oraz zdrowy.wroclaw.pl.